Πνευματικός λήθαργος

Αν με ρωτούσαν τι είναι αυτό που με παραξενεύει περισσότερο στην καθημερινότητά μας, θα απαντούσα ανενδοίαστα: ο πνευματικός λήθαργος της κοινωνίας μας. Σε μια εποχή όπου η υπερπληθώρα πληροφοριών (κυρίως μέσω διαδικτύου) δημιουργεί πονοκεφάλους, ο απλός πολίτης δείχνει αδύναμος να τις επεξεργαστεί και -πολύ περισσότερο- να τις κατανοήσει. Με το μυαλό του σε νάρκη, είναι εμφανές ότι προτιμά να αφήνει τα μέσα ενημέρωσης να σκέφτονται για λογαριασμό του ενώ αυτός περιορίζεται στο να καταπίνει αμάσητο ό,τι του σερβίρουν. Συχνά, μάλιστα, ούτε καν το καταπίνει. Το προσλαμβάνει ενδονοητικά με ορρό.

Κατά την τριήμερη συζήτηση που έγινε στην βουλή επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, απολαύσαμε κάτι πρωτόγνωρο: όλα τα κόμματα (πλην του συνήθως ύποπτου ΚΚΕ) δήλωσαν απερίφραστα (το καθένα, βεβαίως, με τις δικές του προϋποθέσεις) ότι θα στηρίξουν την "εθνική προσπάθεια" της κυβέρνησης για το καλό της πατρίδας. Μέχρι κι ο Σαμαράς, ως αρχηγός τής μείζονος αντιπολίτευσης, δήλωσε ότι θα στηρίξει τον πρωθυπουργό στην σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (κάτι που φαίνεται πως όντως έκανε), για το καλό της πατρίδας. Μέχρι κι ο Βενιζέλος προσφέρθηκε να βοηθήσει την εθνική προσπάθεια, θυσιάζοντας όσο κόμμα τού έχει απομείνει, για το καλό της πατρίδας. Μέχρι κι ο Θεοδωράκης στενοχωρήθηκε επειδή ο Τσίπρας δεν τον φώναξε κι αυτόν στην παρέα που παλεύει για το καλό της πατρίδας. Μέχρι κι η φασιστική Χρυσή Αυγή στάθηκε στο πλευρό τής κυβέρνησης, για το καλό της πατρίδας. Όλοι στον ίδιο ρυθμό: νυν υπέρ πάντων ο αγών για το καλό της πατρίδας. Όλοι πατριώτες! Και δεν βρέθηκε κανείς να ρωτήσει έναν από δαύτους τι στον διάβολο έχουν κάνει όλοι αυτοί ίσαμε σήμερα για το καλό αυτής της δόλιας πατρίδας.

Σχεδόν δεν πίστευα τα μάτια μου, βλέποντας σύσσωμο τον αστικό τύπο να καλεί τον κόσμο στα προχτεσινά συλλαλητήρια, τα οποία διοργανώθηκαν σ' όλη την χώρα προκειμένου να διατρανωθεί η λαϊκή στήριξη στην κυβέρνηση που μάχεται για το καλό της πατρίδας. Εφημερίδες και κανάλια, που μέχρι πριν λίγες εβδομάδες επέσειαν τον κίνδυνο της εθνικής καταστροφής σε περίπτωση που στις εκλογές πρώτευε ο ΣυΡιζΑ, αυτοαναγορεύτηκαν αρωγοί τής κυβερνητικής εθνικής προσπάθειας. Για πατριωτικούς λόγους, φυσικά. Και δεν βρέθηκε κανείς να ρωτήσει έναν από δαύτους τι στον διάβολο άλλαξε τόσο δραστικά μέσα σε λίγες μέρες και τους υποχρέωσε ν' αλλάξουν γραμμή πλεύσης.

Αν η κοινωνία μας, λοιπόν, δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα καταλάβαινε ότι είναι εξαιρετικά ανησυχητικό ν' ακούς να μιλάνε για πατρίδα όλοι αυτοί που τόσα χρόνια δεν έκαναν άλλο παρά να ξεσκίζουν τις σάρκες αυτής της πατρίδας. Αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα είχε συνειδητοποιήσει πως όταν όλοι αυτοί μιλάνε για πατρίδα, δεν εννοούν την ίδια πατρίδα με μας. Αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα θυμόταν πως, κατά την περίοδο της κατοχής, για πατρίδα μιλούσαν και οι αντιστασιακοί και οι δοσίλογοι, μόνο που άλλη πατρίδα εννοούσε ο ένας κι άλλη ο άλλος. Αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα μπορούσε να συσχετίσει ετούτους εδώ με την χούντα, μιας και οι χουντικοί για πατρίδα (...θρησκεία, οικογένεια) μιλούσαν, για το καλό της πατρίδας κατέβασαν τα τανκς και για το καλό της πατρίδας ξεπούλησαν την Κύπρο. Αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα αντιδρούσε οργισμένα ακούγοντας τους βιομήχανους και τους εφοπλιστές να υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση πρέπει να συνδράμει στην αύξηση της κερδοφορίας τους, επειδή έτσι βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα της χώρας, άρα έτσι βγαίνει ωφελημένη η πατρίδα, άρα το καλό της πατρίδας επιτάσσει να πλουτίζουν τα αφεντικά και να φτωχαίνουν οι εργαζόμενοι.

Δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να θυμηθεί κανείς μερικά πράγματα και να κάνει μερικές απλές σκέψεις. Όπως, επί παραδείγματι, το ότι για το καλό της πατρίδας κάποιοι φτιάξανε τα Μακρονήσια, κάποιοι άλλοι αποφάσισαν πως πρέπει να συμμετέχουμε στους νατοϊκούς πολέμους από Κορέα μέχρι Αφγανιστάν κι από Γιουγκοσλαβία μέχρι Λιβύη, ο Σημίτης χρησιμοποίησε κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για να βάλει την χώρα στην ευρωζώνη, ο Παπανδρέου φώναξε το Δ.Ν.Τ. και την τρόικα με τα μνημόνιά τους, ο Παπαδήμος δέχτηκε να πρωταγωνιστήσει στο μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό πραξικόπημα της σύγχρονης ιστορίας μας, ο Σαμαράς καταξέσκιζε καθημερινά και επί δυόμισυ χρόνια κάθε έννοια δημοκρατίας, ο Χρυσοχοΐδης και οι λοιποί βουλευτές τής κάθε συμπολίτευσης ψήφιζαν νόμους δίχως να τους διαβάζουν, ο εκάστοτε πρόεδρος της δημοκρατίας υπογράφει νόμους δίχως να ενδιαφέρεται για το περιεχόμενό τους, οι χρυσαυγήτες χτυπούν και δολοφονούν όποιον θεωρούν πως κάνει κακό στον τόπο, η εργοδοσία συμπεριφέρεται σαν να θεωρεί τους εργαζόμενους κατώτερους κι από σκλάβους κλπ. Όλοι για το καλό της πατρίδας! Όλοι πατριώτες!


Τελικά, αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, θα καταλάβαινε ότι, για νά 'χουν βρεθεί τόσοι σωτήρες μαζεμένοι, κάτι δεν πάει καλά. Και μιλάμε για πολλούς σωτήρες, γαμώτο! Για να παραφράσω μια ιστορική ρήση τού Ουίνστον Τσώρτσιλ: ποτέ τόσο πολλοί σωτήρες μαζεμένοι δεν κατέστρεψαν τόσο πολύ μια τόσο μικρή χώρα.

Κι αν η κοινωνία μας δεν βρισκόταν σε πνευματικό λήθαργο, δεν θα χειροκροτούσε όλους αυτούς τους σωτήρες που πέρασαν, αυτούς που περνούν κι αυτούς που θα περάσουν με σημαία τον πατριωτισμό τους και όραμά τους το καλό της πατρίδας. Αντίθετα, θα ανατρίχιαζε αναθυμούμενη τον αφορισμό τού Σάμιουελ Τζόνσον: patriotism is the last refuge of a scoundrel. Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο ενός καθάρματος.

Cogito ergo sum: Θοδωρής Νικ. Αθανασιάδης